Na przestrzeni ostatnich lat mówi się coraz więcej o probiotykach. Najczęściej spotykamy się z tym określeniem podczas kuracji antybiotykowej, kiedy produkty te dołączane są osłonowo do antybiotyku. Warto pamiętać, że probiotyki warto przyjmować nie tylko podczas antybiotykoterapii, ponieważ mają one znacznie więcej zastosowań.

Co kryje się pod hasłem probiotyk

Pojęcie probiotyku pochodzi od greckiego słowa pro-, czyli dla i bios-, czyli życie i po raz pierwszy użyte zostało w 1965 roku w odniesieniu do substancji wytwarzanych przez mikroorganizmy oraz stymulujących wzrost człowieka i zwierząt. Zgodnie z obowiązującą definicją WHO/FAO probiotyki to „żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza”. Inaczej mówiąc probiotyki to podawane doustnie wyselekcjonowane kultury bakterii lub drożdży, których zadaniem jest korzystne dla zdrowia działanie w przewodzie pokarmowym.

Jednym z najpopularniejszych składników tworzących probiotyki są bakterie kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus oraz Bifidobacterium. Korzystne skutki zdrowotne wykazują także drożdże Saccharomyces boulardii.

Błędem jest kojarzenie mikroorganizmów wyłącznie z czymś szkodliwym i niebezpiecznym. Warto wiedzieć, że nasz organizm jest zasiedlony ogromną ilością mikroorganizmów zarówno od zewnątrz jak i od wewnątrz. Szacuje się, że masa zasiedlającego nas mikrobiomu to około 1,5-2 kg. Mikroorganizmy te nie wyrządzają gospodarzowi żadnej krzywdy, a wręcz są niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Przykładowo, bakterie jelitowe pomagają w procesach trawiennych i biorą udział w produkcji niektórych witamin.

Działanie probiotyków

Do korzyści ze stosowania probiotyków zalicza się:
a) tworzenie w obrębie przewodu pokarmowego bariery przeciw bakteriom chorobotwórczym;
b) przywracanie równowagi mikroflory jelitowej po antybiotykoterapii;
c) poprawianie trawienie i wchłaniania składników odżywczych z pokarmu;
d) stymuluję pracy układu odpornościowego;
e) regulację pracy jelit;
f) hamowanie rozwoju szkodliwych drobnoustrojów.

Dobroczynne szczepy bakterii stosowane są przy wielu dolegliwościach i chorobach. Mają one korzystny wpływ na leczenie oraz prewencję takich schorzeń jak biegunki, (w tym również biegunki poantybiotykowej i biegunki podróżnych), zespół jelita nadwrażliwego, chorobie Crohna, infekcjach intymnych, infekcjach dróg moczowych, czy atopowym zapaleniu skóry.

Który probiotyk wybrać?

O dobroczynnym wpływie mikroorganizmów na zdrowie człowieka decyduje szczep bakterii oraz jego zawartość w pojedynczej dawce. Działanie mikroorganizmów jest zależne od szczepu co oznacza, że poszczególne szczepy bakterii w obrębie jednego gatunku wykazują nieco inne właściwości i zastosowanie, dlatego niezwykle ważna jest trzy członowa nazwa bakterii. Pierwszy człon nazwy określa rodzaj bakterii, drugi gatunku, a trzeci wskazuje na konkretny szczep.

Aby uznać szczep za probiotyczny powinien on:
a) pochodzić od organizmu dla którego jest przeznaczony;
b) być odporny na niskie pH żołądka oraz enzymów i kwasów żółciowych w dwunastnicy;
c) być zdolny do przeżycia i aktywności metabolicznej w środowisku jelita grubego;
d) być zdolny do przylegania do komórek nabłonka jelitowego i trwałej lub przejściowej kolonizacji przewodu pokarmowego;
e) oddziaływać korzystnie na organizm gospodarza oraz nie mogą zawierać genów oporności na antybiotyki zdolnych do transferu do innych bakterii;
f) być trwały i żywy w czasie przechowywania.

Dla uzyskania korzystnych efektów źródła naukowe rekomendują dobową dawkę 5-10 x 10^9 żywych kultur bakterii (CFU - jednostek tworzących kolonie) w jednej – dwóch kapsułkach, a w przypadku drożdży Saccharomyces boulardii 250 - 500 mg.

Antybiotyki wyjaławiają florę bakteryjną jelit. Może to powodować rozwój patogenów chorobotwórczych i biegunki. Dla wsparcia układu pokarmowego i zapobiegania biegunce poantybiotykowej probiotyk powinno stosować nie tylko w trakcie kuracji antybiotykowej, ale również po jej zakończeniu. Szczepy probiotyczne pozwalają utrzymać równowagę flory jelitowej. Udowodnione działanie w zapobieganiu biegunce poantybiotykowej mają Lactobacillus rhamnosus GG oraz Saccharomyces boulardi.

Bakterie kwasu mlekowego - szczep Lactobacillus rhamnosus GG

Jak już wcześniej wspomniano korzystne skutki zdrowotne dla organizmu wykazują bakterie kwasu mlekowego z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacetrium. Tradycyjne bakterie fermentacji mlekowej są bezpieczne w spożyciu i to zarówno w formie dodatków do żywności jak i w postaci suplementów diety.

Badania nad korzystnym wpływem mikroorganizmów na zdrowie człowieka prowadzone są już od ponad 30 lat. Szczep Lactobacillus rhamnosus GG był jednym z pierwszych wyizolowanych i przebadanych szczepów probiotycznych. Należy on do bakterii kwasu mlekowego i wchodzi w skład prawidłowej mikroflory jelitowej, która korzystnie wpływa na działanie układu pokarmowego i odpornościowego. Szczep Lactobacillus rhamnosus GG jest uznawany za najlepiej udokumentowany i przebadany szczep probiotyczny.

Lactobacillus rhamnosus GG zawdzięcza swoją nazwę nazwiskom dwóch odkrywców – Gorbachowi i Goldinowi. Te Gram-dodatnie bakterie wyizolowane zostały z organizmu ludzkiego w 1983 roku.

Najbogatsza dokumentacja dotyczyły zastosowania szczepu Lactobacillus rhamnosus GG w profilaktyce i leczeniu:
• biegunek (poantybiotykowych, infekcyjnych, podróżnych i szpitalnych),
• atopowego zapalenie skóry i chorób alergicznych,
• zmniejszonej odporności i w nawracających infekcjach,
• problemy związane z przewodem pokarmowym.

Pałeczki Lactobacillus posiadają silne właściwości antagonistyczne wobec innych drobnoustrojów, w tym patogenów chorobotwórczych, konkurując z innymi drobnoustrojami o receptory na powierzchni nabłonka jelit i stanowią barierę dla rozwoju potencjalnych patogenów.

Probiotyki i prebiotyki jaka jest różnica

Mimo, że obie nazwy są do siebie łudząco podobne to nie określają tego samego. Probiotyki występują czasem w połączeniu z prebiotykami. Prebiotyk to substancja, której zadaniem jest pobudzenie rozwoju prawidłowej mikroflory jelitowej. Jest odporny na działanie enzymów trawiennych wydzielanych w przewodzie pokarmowym. Dzięki temu dociera do jelit i tam stymuluje nasze „dobre” bakterie do wzrostu i aktywności. Najpopularniejsze prebiotyki to m.in. inulina, oligofruktoza czy skrobia. W odróżnieniu od probiotyku nie zawiera żadnych mikroorganizmów, a jedynie substancje stymulujące.

Kolejnym powiązanym określeniem jest synbiotyk. Synbiotyk to połączenie probiotyku z prebiotykiem. Dobrym przykładem tego typu produktu jest Lactobacillu Max SOLHERBS, który zawiera w swoim składzie zarówno liofilizowane żywe kultury bakterii Lactobacillus rhamnosus GG jak i prebiotyk w postaci inuliny z cykorii bogaty w błonnik pokarmowy.